Björk - State of Emergency


Lang geleden stapte ik naar mijn baas met de vraag of ik een maandag en een dinsdag vrij zou kunnen krijgen omdat ik op maandag in Parijs wilde zijn voor een concert van Björk. Tot mijn verbazing zei hij ja. Dat kwam goed uit, want ik had de kaartjes al besteld en betaald. Zijn argument was: 'Anders meld je je toch maar ziek.' Dat was ik dan weer niet met hem eens, want ik zou de nachten doorgereden hebben om toch nog op tijd voor de klas te kunnen staan. Tenminste als ik me onderweg niet slaapdronken zou hebben doodgereden.

Ik wist zeker dat ik naar dat concert zou gaan, hoe moeilijk het ook te organiseren zou zijn. En zo zat ik op een maandagavond bijna tegen het dak van het Palais Omnisports van Bercy en probeerde te genieten. Naast me zat J., een geweldige vriendin die altijd wel voor rare ondernemingen te vinden was. Ik had nogal last van hoogtevrees, de tribunes liepen ook zo steil omlaag. En ik moest wel naar beneden kijken, want daar gebeurde het. Daar was ze. Björk. Het geluid was niet erg goed daar boven. Het zicht ook niet. Maar ik was wel bij een concert van Björk.

Ik hield en houd van Björk. Ik beluister haar muziek niet erg vaak meer, maar als ik dat doe dan weet ik weer waarom ik van haar hield en houd. het begon allemaal met Venus as a Boy. Voor mij dan. Ze had al eerder een hit gehad met Human Behaviour van hetzelfde album: Debut. Dat was haar debuutalbum als solozangeres. Daarvoor had ze al diverse hits gehad met de punkband The Sugarcubes. Maar nog eerder was ze een nationale bekendheid geworden in IJsland met ……………. 

MTV- unplugged

Tot ik een keer - min of meer bij toeval - op Mtv terecht kwam en daar een meisje zag rondhuppelen tussen een stel zo te zien toch wel serieuze muzikanten. Ik draaide het volume een beetje omhoog en ik was verkocht. Wat een muziek. Zo mooi, zo wonderlijk. Het was een herhaling van een Unplugged optreden van Björk (Mtv-unplugged, 1994) en ik kan er niets anders van maken dan dat dit een van mijn mooiste muziekervaringen ooit was.

Hieronder die opname in zijn geheel. Net niet 41 minuten genieten. Neem er de tijd voor.


De dag na mijn ontdekking (nogmaals, ik weet het jaar niet meer) toog ik naar het onvolprezen Music Plus op het St. Amorsplein in Maastricht (nu helaas ter ziele) en kocht er Debut. Het begin van een voor mij heel gezonde muziekrelatie. Gezond omdat ze me door een op zijn zachtst gezegd nogal zware periode sleepte. Waarmee ik natuurlijk vrienden en familieleden niet te kort wil doen. Maar Björk leverde met haar soms dromerige, zweverige en altijd eigenzinnige muziek, haar verrassende combinatie van esoterische klanken met een stevige percussiebasis en met
haar teksten die soms maf-romantisch maar regelmatig ook mijnlevensamenvattend scherp waren, genoeg genot en stof tot nadenken om na een aantal zware huwelijksjaren, een ingezette scheiding en een zelfdoding opnieuw te kunnen beginnen. De rimpels die tijdens het zingen soms op haar verder gladde voorhoofd verschenen, hielpen daarin ook mee. En haar gebaren, haar handen, tijdens optredens. Kortom: ik hield van die vrouw. Al gauw had ik dan ook elk album dat er op dat moment door haar was uitgebracht.

Mijn leven liep in die tijd van topje naar topje van mijn zintuigen en zij wees me daarin deels de weg. Ik weet het, het klinkt pathetisch, maar het was wel zo. Ik maakte mijn omgeving gek met mijn Gebjörk. Ik kan me een keer herinneren dat ik mijn broer hielp met een of ander klusje in zijn tuin. Het deed me denken aan iets vergelijkbaars jaren eerder, toen ik acht was en met mijn vader in diens tuin. Keer op keer schijn ik een Björk-zinnetje herhaald te hebben: I'm no fucking Buddhist, but this is enlightenment. 'Nu moet je ophouden,' zei mijn broer en dat probeerde ik, want hij was zo sympathiek me onderdak te geven toen ik tijdelijk enigszins dakloos was. Het lukte overigens niet helemaal het zinnetje tegen te houden.

Helemaal erg werd de verwovenheid van haar muziek met mijn leven door Selmasongs. Dat was de soundtrack van de Dancer in the Dark van Lars von Trier. Björk speelde de hoofdrol in die film. Ze kreeg er in Cannes de prijs voor beste actrice voor. Erg prettig schijnt het maken van de film voor geen van de partijen te zijn geweest. Björk en Catherine Deneuve denken er beide niet met plezier aan terug in ieder geval. Ik kende de film niet toen ik de soundtrack kocht, maar ik merkte al gauw dat het iets had van een musical over de dood. En dat sloot natuurlijk voortreffelijk aan bij mijn persoonlijke leven. De dood die zich tot dan toe alleen in vooraankondigingen had laten horen, stond op een dag midden in mijn leven. Op een of andere manier wist ik dat het nummer 107 steps van Selmasongs ging over de wandeling van een terdood-veroordeelde naar de galg. Ik zag er een wandeling in van de plaats waar die andere zij de auto parkeerde en liep naar de trein die ze 'nam'. In gedachten heb ik die route naderhand zelf ook een aantal keren gelopen. Volgens mij klopt de afstand.

Pas enkele jaren later besloot ik de film te bekijken. Het was een verschrikkelijke film. Let wel: geen slechte film. Een verschrikkelijke, goede film. Koud, droog in de 'gewone' filmgedeeltes, warm en hopeloos optimistisch in een deel van muziek en zang. Nooit heb ik zoveel gehuild. Ik schreef er een gedicht over.

                             

                                                   Lees verder.