Max Fleischer & Betty Boop
Deze site gaat vooral over muziek. Dat er nu opeens een hoofdstuk over tekenfilms gaat ligt aan Betty Boop, niet aan mij. Betty was en is natuurlijk een erg muzikaal wezentje. Voor mij voldoet dat als verklaring. Maar als je aandacht aan Betty besteedt, dan ook aan haar makers: de Fleischers.
Max Fleischer is de bekendste uit de familie, zijn naam stond altijd groot bij de opening credits van de Betty Boop filmpjes. Maar er waren er meer. Broers. Vooral jongere broer Dave heeft ook een grote rol gespeeld in het ontstaan en het succes van het bedrijf. Al spreken de getuigen elkaar regelmatig nogal tegen als het gaat over wie nu eigenlijk precies wat heeft uitgevonden of gedaan. In 1942 leidde dat tot de definitieve breuk tussen de broers, het schijnt dat ze elkaar sindsdien nooit meer gesproken hebben. (Max stierf in 1972 als eerste.) In 1942 kwam er ook een eind aan hun bedrijf Fleischer Studios. Het werd nu helemaal overgenomen door Paramount, dat tot dan toe als distributeur fungeerde, Het bedrijf werd omgedoopt in Famous Studios. Een aantal Fleischers bleef er wel nog werken.
Immigranten
De familie Fleischer was een immigrantenfamilie. In 1887 kwamen ze naar de Verenigde Staten. Max was toen 4 jaar oud, Dave nog niet geboren. Ze bouwden een bestaan op in New York City. Vader was kleermaker. In het filmpje Minnie the Moocher zien we (vermoed ik) hoe het er bij de Fleischers aan toe ging. Al gaat het hier natuurlijk over Betty Boop. Zij is de dochter van een van oorsprong Duitstalig echtpaar met zwaar accent en ze moet haar Hasenpfeffer opeten, pa slaat met zijn vuist op tafel. Moeder heeft iets meer begrip maar dringt ook aan op de consumptie van Sauerbraten. Betty zit er wat rillerig en schuldbewust bij, maar ze blijft bij haar besluit: Nie wieder Hasenpfeffer! Ze verlaat haar ouderlijk huis en beleeft allerlei akelige avonturen. Het eind van het verhaal is dat ze terugkeert naar haar 'home, sweet home'. Maar de goede verstaander begrijpt, dat dit niet van lange duur kan zijn en dat ze binnenkort zal doen als haar hond Bimbo: met ketting, hondenhok en al achter de horizon verdwijnen. De reden voor de emigratie van de Fleischers zal economisch zijn geweest. Ze woonden tot dan in Krakau (nu Kraków, Polen, toen in Oostenrijk-Hongarije). Maar antisemitisme (de Fleischers waren joods) zal ongetwijfeld ook meegespeeld hebben.
Max Fleischer bleef tot 1942 Oostenrijks. Een stuk langer dan de stad waarin hij geboren was. Waarmee Fleischers persoonlijke geschiedenis weer een mooi licht werpt op de onzin en de realiteit van het nationalisme in Europa: enigszins gechargeerd zou je tenslotte kunnen stellen dat elk gebied in Europa in de loop van de geschiedenis wel op de een of andere manier bij elk ander deel van Europa heeft gehoord.
Betty Boop en haar ouders in Minnie the Moocher ( met muziek vanCab Calloway)
Maar goed, Max Fleischer groeide op in de USA. In New York. Hij bezocht daar o.a. The Cooper Union for the Advancement of Science and Art, kort Cooper Union, een gerenommeerde academie voor toegepaste kunsten waarvoor hij (zoals alle toegelaten studenten tot 2013) een full-tuition scholarship kreeg. Nog als tiener vond hij een baantje als loopjongen bij een krant waarvoor hij al snel ook cartoons tekende. Na een uitstapje naar Boston werkte hij in 1912 weer in New York als Art Editor voor het tijdschrift Popular Science, waarmee hij ook met zijn tekenfilms nog wel eens samenwerkte. (zie o.a. het filmpje over het maken van een ‘Popeye’ verderop.)
Rotoscopie
Afb. Afbeelding uit de patentaanvraag rotoscopievan Fleischer
Al snel werkte Fleischer in de studio's van Bray en gebruikte dus al snel dezelfde technieken. Maar samen met broer Dave bedacht hij ook een belangrijke vernieuwing: rotoscopie. Met die techniek konden gewone filmbeelden vrij eenvoudig worden omgezet in tekenfilmbeelden. Ook tegenwoordig is (bij de youtube-generatie) de techniek weer populair. Vooral dankzij programma's als Photoshop waardoor het effect (hoewel nog steeds bewerkelijk) in veel kortere tijd verkregen kan worden. In het kort komt het er op neer bewegingen op film te projecteren en op papier 'over te trekken'. Waarna van de stapel tekeningen dan weer een tekenfilm wordt gemaakt. Voor de Bray Studios maakte Fleischer de eerste afleveringen uit de Out of the Inkwell serie waarin Koko the Clown zijn intrede deed. Met zijn broers richtte hij in 1924 de Fleischer Studios op (eerst nog onder de naam Out of the Inkwell Studios). Nu begon hun zegetocht pas echt. Ze kwamen op het idee van 'Follow the Bouncing Ball' waarmee ze, nog voor er eigenlijke geluidsfilms waren korte muziekfilmpjes maakten. Het geluid werd hierbij deels verzorgd door het publiek zelf. De bedoeling namelijk was dat ze het lied meezongen op het ritme dat door een boven de lettergrepen op het ritme dat door een boven de lettergrepen dansend wit balletje werd aangegeven. Dat balletje was overigens geen animatie, maar een lichtgevend balletje op een stokje waarmee een medewerker het ritme en de te zingen lettergreep aangaf. Door het geheel op een bepaalde manier te filmen werd het stokje onzichtbaar. Sommige van deze films waren stom. Een band, een pianist of een andere 'externe audiospeler' waren nodig om er geluid bij te krijgen. Maar enkele filmpjes uit deze serie hadden een soort soundtrack! Twee jaar voor officieel de era van de geluidsfilm begon met Jazz Singer en drie jaar voor Steamboat Willie, de korte Mickey-Mouse-film die veelal gezien wordt als de eerste tekenfilm met gesynchroniseerd geluid.
Ongeveer halverwege het onderstaande filmpje legt Betty Boop hoogstpersoonlijk uit hoe Follow the Bouncing Ball werkt.
